;
Dọc tuyến xa lộ Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, gần đây những tấm biển quảng cáo "nho Mỹ giá rẻ" được treo trên các xe nho bán ven đường đã được thay nội dung thành “Nho ngọt Ninh Thuận 15.000 đồng ½ Kg”. Nhưng nhìn kỹ lắm mới thấy được số ½, vì được viết nhỏ xíu, nếu vừa nhìn qua, khách đi đường cứ tưởng 15.000 đồng/kg. Thực tế khi hỏi giá, người bán cho biết nho loại 1 có giá 40.000 đồng/kg, nho loại 2 là 30.000đồng/kg, người bán cũng cam đoan rằng đó là nho Ninh Thuận chính gốc. Nhưng khi được hỏi làm sao để phân biệt được nho Ninh Thuận của Việt Nam với nho Trung Quốc, họ chỉ trả lời qua loa hoặc lảng sang chuyện khác.
Các xe nho gắn mác nho Ninh Thuận được bày bán trên xa lộ Hà Nội, TP Hồ Chí Minh.
Người đàn ông này cho biết, mỗi ngày trung bình bán hơn 2 tạ nho "Ninh Thuận"
Anh Nhân, công nhân tại một công trường gần đó, cho hay: "Ngày nào ở đây cũng có 4 -5 xe nho xếp hàng chào bán, xe nào cũng trưng biển "Nho ngọt Ninh Thuận". Thấy người đi đường ghé vô mua nhiều nên tôi cũng mua về ăn, chứ hồi đó đến giờ có nghe nói trái nho Ninh Thuận như thế nào đâu mà biết".
Còn cô Thoa, một khách hàng khác cho biết cô chẳng quan tâm gì đến mấy tấm biển quảng cáo này vì: "Bây giờ ở đâu mà chẳng có trái cây Trung Quốc. Người dân cũng khó phân biệt giữa trái cây trong nước và trái cây Trung Quốc do không có được nguồn thông tin hoặc hướng dẫn cách phân biệt".
Thực tế đây là nho Trung Quốc, có giá bán tại chợ đầu mối Thủ Đức 6.000đ/kg. Tuy nhiên, chúng đã được bóc khỏi bao bì, sau đó mạo danh nho Ninh Thuận.
Chúng tôi tò mò mua 1kg nho rồi đến gặp chị Hà Thị Quốc, chủ một đại lý chuyên cung cấp nho tươi Ninh Thuận tại TP. HCM (nhà chị cũng là hộ trồng nho chính gốc lâu năm tại Ninh Thuận). Không cần so sánh, chị cho biết luôn số nho mà chúng tôi mua chính là nho Trung Quốc. Sau đó, chị cho chúng tôi xem một chùm nho Ninh Thuận "xịn" mới đem từ Ninh Thuận vào phân phối cho các cửa hàng bán trái cây lẻ tại TP. HCM.
Hình ảnh phân biệt chùm nho Ninh Thuận Việt Nam (bên trái) - Nho Trung Quốc (bên phải)
Chị Quốc còn chia sẻ, rất dễ nhận biết nho Ninh Thuận Việt Nam và nho Trung Quốc, bởi 2 loại nho có sự khác nhau rõ rệt về màu sắc, kích thước. Nho Ninh Thuận có đặc trưng riêng, như hình cầu, trái nhỏ, vỏ quả bóng, mỏng, có vị ngọt hài hòa với vị chua nhẹ, được người tiêu dùng ưa chuộng. Còn nho Trung Quốc quả lớn, chùm thưa, màu nhạt và trên quả có đốm trắng vàng. Chị còn cho biết thêm, giá của một 1kg nho Ninh Thuận tại vườn vào thời điểm này từ 10.000- 15.000 đồng/kg, giá bán lẻ tại thị trường TP HCM dao động từ 25.000đồng đến 30.000 đồng/1kg, và thời gian bảo quản chỉ từ 2 đến 3 ngày sau khi thu hoạch.
Nho Ninh Thuận "xịn"
Không khác với cách cho nho Trung Quốc đội lốt nho Ninh Thuận, nhiều thương lái phía Bắc cũng đổi quốc tịch cam Trung Quốc, biến chúng thành cam Hà Giang để đánh lừa người tiêu dùng. Tại thị trường Hà Nội, nhất là tại tuyến quốc lộ 32, đoạn qua nghĩa trang Mai Dịch-Cầu Diễn và các đường lân cận như Lê Đức Thọ, Nguyễn Phong Sắc, Trung Kính...khá nhiều điểm bán cam Hà Giang với giá rẻ bất ngờ, chỉ dao động 3.000-15.000 đồng/kg, được quảng cáo là cam ngọt Hà Giang đầu mùa chính hiệu.
Thực tế theo tìm hiểu, thời điểm này cam Hà Giang chưa vào mùa, nếu có thu hoạch sớm thì cũng phải đến tháng 11, trong khi loại cam này bán từ mấy tháng nay. Hơn nữa, nếu cam Hà Giang có thu hoạch sớm thì cũng rất hiếm, không thể có giá rẻ bất ngờ như vậy.
Để tìm hiểu nguồn gốc loại cam này, chúng tôi mai phục tại chợ Long Biên-một chợ đầu mối hoa quả lớn của Hà Nội. Tầm 3h sáng, cảnh mua bán đã huyên náo. Nếu không phải là dân bản địa thì không thể nào nghĩ đây là chợ trái cây của Việt Nam, bởi toàn bộ hàng hóa giao dịch đều là hàng Trung Quốc.
Dạo một vòng quanh chợ, chúng tôi cũng tìm ra được điểm tập kết và biết được nguồn gốc của loại cam giá rẻ đang được bán rộng khắp tại Hà Nội chính là cam Trung Quốc. Những chiếc xe tải trọng lớn từ vài tấn đến vài trăm tấn chen nhau đậu san sát phía cuối chợ. Dưới mỗi xe là hàng chục thương lái vay quanh để lấy hàng. Hàng trăm thùng cam xếp chồng lên nhau và cam được bọc kín bởi giấy báo Trung Quốc. Theo cánh lấy hàng, mỗi ngày có hàng trăm tấn cam được tập kết về đây rồi phân bổ đi khắp Hà Nội và nhiều tỉnh thành lân cận.
Rất nhiều người tiêu dùng chọn mua vì giá rẻ.
Thực tế đây là cam Trung Quốc. Không khó để phân biệt bới chúng có màu xanh hơi ngả vàng, vỏ mỏng, láng mịn, quả không quá to... Chủ hàng cam cho biết, giá cam Trung Quốc loại 1 là 100.000 đồng/thùng, loại 2 chỉ có 60.000 đồng/thùng.
Chị Linh, một người bán trái cây tại phố Chùa Láng, cho biết không khó để phân biệt cam sành Sài Gòn, cam Hà Giang của Việt Nam với cam Trung Quốc đội lốt cam Hà Giang. Bởi cam sành Sài Gòn quả có màu xanh xậm, vỏ xù xì, quả khá to và hơi dẹt, bổ ra có nhiều hạt. Còn loại cam Trung Quốc giá bèo đang bán tràn lan ngoài đường quả không to, vỏ mỏng, trơn láng, đặc biệt bổ ra không có hạt.
Trong kho đó cam Hà Giang chính hiệu quả chín vàng mới thu hoạch. Quả cam Hà Giang có đặc điểm là căng mọng nước. Khi bổ ra hạt cam đã già, thịt cam màu vàng và rất thơm. Cam càng chín kỹ độ thơm và ngọt càng nhiều.
Còn cam Sài Gòn thì có vỏ dày hơn, sần sùi, màu sẫm và khi bổ ra có nhiều hạt. Màu sắc tép cam cũng đậm đà hơn so với cam Trung Quốc.
Theo Cục sở hữu trí tuệ, Cục này đã ra Quyết định số 194/QĐ-SHTT, ngày 7/2/2012 cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00030 cho sản phẩm nho Ninh Thuận. Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận là cơ quan quản lý chỉ dẫn địa lý “Ninh Thuận”. Nho Ninh Thuận có các tính chất, chất lượng đặc thù, khác biệt so với các loại nho khác ( nho đỏ Ninh thuận có dạng hình cầu, vỏ quả bóng, rất mỏng, quả chín có màu đỏ tươi đến đỏ đậm, có vị ngọt hài hòa với vị chua nhẹ). Trọng lượng quả từ 4,57 - 5,92g/quả, dài từ 18,23 - 21,21mm, rộng từ 17,27 - 19,44mm, trọng lượng chùm từ 166,84 - 254,13g/chùm. Trong khi các loại nho được quảng cáo là nho Ninh Thuận đang bày bán ở các tuyến đường tại TP HCM hiện nay lại có trọng lượng từ 500 g - 600 g/chùm.