Chùa Tran Hà Tĩnh ngôi cổ tự trên bước đường hồi sinh

Sau lễ hội năm Nhâm Ngọ (1942) đến nay, ngôi cổ tự đó mới được đánh thức. Là ngôi Chùa được xây dựng hơn 500 năm, và được trùng tu vào cuối mùa xuân chuẩn bị cho lễ hội tháng 7 năm ấy.

Đến nay ngôi chùa vẫn còn nguyên vẹn, mang dáng vóc của kiến trúc cổ đại, tọa lạc núi Mọc Sơn - Đông Bắc, hướng Tây Nam, tại xã Thạch Khê huyện Thạch Hà tỉnh Hà Tĩnh. Các công trình khác như cột nanh; bờ rào; nhà Tăng; nhà oản; hồ sen; giếng đá; tháp tượng Địa Tạng; Quán Thế Âm Bồ Tát… đều không còn. Tổng diện tích ngày trước là 15.000 m² trong đó có 2.500 m² ruộng Chùa cho làm rẹ. 

Gần đây, với lòng khát ngưỡng Phật pháp, các Phật tử địa phương đã phát tâm đóng góp công sức tịnh tài làm cọc xi măng bao và dây thép gai đồng thời mua lại số cây của các cá nhân trồng trong vườn chùa theo một khuôn viên nhỏ, còn đất phía ngoài chính quyền xã đang cho đấu thầu sản xuất.

Năm 1960, quả chuông cao 0,80 mét; đường kính 0,50 mét đã bán cho một xóm Công giáo, còn Khánh đem chôn ở cồn Lòi Mói sau đó không tìm thấy nữa. Tổng số tượng (kể cả Chùa Ông Hương hợp tự) là 38 vị, nhưng do mối xông phá hoại và thời gian hư hỏng nên nay chỉ còn 15 pho, trong đó có 3/7 pho Đức Thích Ca sơ sinh trên 7 bước hoa sen. 

Trước đây Chùa cứ 30 năm lễ hội lớn 1 lần, lập đàn tế lễ rước kiệu thâu trong 7 ngày đêm, ngoài ra các trò chơi dân gian như cờ thẻ; cờ tướng; kéo co; cầu kiều; thi thơ; đố thơ; ví dặm… làm cho không khí lễ hội đông đúc náo nhiệt, kể cả người ngoài Bắc cũng vào.

Do sầm uất rộng lớn lại gần đình Đại Khoa nên thời kỳ Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930 - 1931) chính quyền  hai xã  Phong Phú và Kiều Mọc đều nhóm họp ở đây. Trong vườn Chùa lại có nhiều khoảng trống, nên Lực lượng vũ trang trước cũng như sau cách mạng đã làm nơi luyện tập. (Phỏng theo VĂN HÓA THẠCH KHÊ truyền thống và dấu tích do UBND huyện Thạch Hà xuất bản tháng 8/2009 - Cụ Hoàng Minh Khoa biên soạn).

Với tinh thần khơi dậy ngọn lửa Phật pháp, mong muốn đồng bào nhân dân nới đây được nương nhờ vào ngôi Tam bảo mà tu tập nhằm góp phần cho cuộc sống  mỗi người, mỗi gia đình nơi đây thêm an lạc hạnh phúc. 

Đại đức Thích Quảng Duyên (Thích Đồng Từ) trụ trì chùa Xuân Đài xã Thạch Bằng - Lộc Hà - Hà Tĩnh đã nhận lời thỉnh cầu của Phật tử, thiện tín ở địa phương và các vùng lân cận, và sự cho phép của chính quyền địa phương hôm nay về chùa làm lễ Vu lan và chẩn tế, đăng đàn thuyết pháp, hướng dẫn Phật tửcác phương pháp tu tập cũng như chia sẽ những giáo lý cơ bản.

Trong thời pháp thoại Đại đức tâm sự: "…Hôm nay, thầy về dây là để hướng dẫn quý vị khỏi nhầm đường lạc lối mà đi vào mê tín dị đoan, chứ rồi đây sẽ có Ban trị sự GHPGVN huyện Thạch Hà giúp đỡ quý vị về mọi mặt…" 

Theo nguyện vọng của Phật tử và thiện tín nơi đây, chúng tôi kính đề nghị Ban trị sự GHPGVN huyện Thạch Hà cần sớm quan tâm giúp đỡ phối hợp cùng Phật tử để thành lập Ban Hộ Tự nhằm có cơ sở để trình chính quyền địa phương làm những công việc trước mắt cần thiết: Giải phóng cây cối bám trụ hủy hoại công trình, tiếp đến xây dựng các công trình trong khuôn viên nhà chùa làm nơi cho Phật tử về sinh hoạt, tu tập. 

Phật tử và nhân dân xã nhà mong rằng, với sự lãnh đạo trực tiếp của Ban trị sự GHPGVN tỉnh Hà Tĩnh - GHPGVN huyện Thạch Hà, cùng với các cấp lãnh đạo chính quyền địa phương, khẩn trương trùng tu và xây dựng phát triển để phù hợp với sự phát triển chung của PG tỉnh nhà. Trên tinh thần Đạo pháp và tiêu chí "Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc" làm cho quê hương Thạch Khê xứng đáng với tầm vóc của nó. "…Như cụ Hoàng Minh Khoa có nói: Đây là lời thay thế tiếng chuông thức tỉnh vì quả chuông không còn…"./.

Một số hình ảnh lễ Vu lan tại chùa Tran xã Thạch Khê -Hà Tĩnh.