Đức đại lão Hòa thượng Thích Tịnh Khiết (1890-1973), nguyên Hội chủ Tổng hội Phật giáo Việt Nam, Đệ nhất Tăng thống GHPGVN TN
Thừa Thiên Huế vốn là kinh thành xa xưa của dân tộc. Do địa linh được tổ tiên chọn nơi đây làm kinh đô, hồn thiên sông núi đã hội tụ bao khí phách anh linh, sản sinh ra nhiều anh tài thánh đức,đời cũng như đạo, một thời rạng danh sông núi.
Thế kỷ 19, cũng từ đây, xuất thân những chân sư thạc đức; năm 1891, tại quận Phú Vang, xã Phú Mỹ, làng Dưỡng Mong Thượng, một hài nhi anh kiệt khác hẳn trẻ con bình thường, vào ngày 17-11 năm Tân Mão, cụ ông Ngyễn Văn Toán và cụ bà Tôn nữ thị Lý hài lòng với ngôi sao bé bỏng vừa ra đời, thế danh Nguyễn Văn Kỉnh -là Đức đại lão Hòa thượng Thích Tịnh Khiết – Đệ nhất Tăng thống GHPGVN Thống nhất sau này.
Năm 9 tuổi, sau 6 năm tham học, Ngài đã tinh thông Nho lý, tiếp theo bước chân người anh, xin song thân xuất gia tại chùa Tường Vân làng Dương Xuân hạ, quận Hương Thủy, Thừa Thiên, thụ giáo với ngài Thanh Thái, pháp danh Trừng Thanh.
Năm 19 tuổi thọ Sa Di, ba tháng sau thọ cụ túc, chứng tỏ đã khác hơn người. Song thân mất lúc người 23 tuổi, thì 32 tuổi, nghiệp sư cũng ra đi. 44 tuổi Ngài trụ trì chùa Tường Vân khi anh ruột (HT Tịnh Hạnh) viên tịch. Năm 1940 ngài làm giám đốc Đạo hạnh, Cao đẳng Phật học viện tại Tường Vân và Báo Quốc, nơi đây sản sinh ra những bậc Tăng tài như cố Hòa thượng Thiện Hoa, Hòa thượng Thiện Hòa, Hòa thượng Hành Trụ, Hòa thượng Trí Tịnh, Hòa thượng Thiện Siêu, Hòa thượng Thiện Minh, Hòa thượng Trí Quang…
Đức đại lão Hòa thượng Thích Tịnh Khiết năm 1968
Năm 1947, Ngài được thụ phong Pháp chủ Tùng Lâm Trung Việt; 1950 làm Hội chủ Tổng hội PGVN. Năm 1952 làm Pháp chủ Phật giáo Nam Việt tại chùa Ấn Quang...
Năm 1962 Ngài gửi văn thư cho Tổng thống Ngô Đình Diệm và Quốc hội để phản đối kỳ thị tôn giáo đàn áp sát hại Phật tử tại Cao nguyên và Trung nguyên Trung phần. 20-8-1963 cùng với Tăng ni Phật tử vào tù, tuy bị thương tích do bị đàn áp khốc liệt, nhưng ngài vẫn chủ trương bất bạo động.
Đại lão Hòa thượng Thích Tịnh Khiết cùng chư vị môn đồ đệ tử tại tổ đình Tường Vân - Ảnh: tư liệu gia đình bà Dương Cúc
Sau khi GHPGVN TN được thành lập, Ngài được cung thỉnh lên ngôi vị Tăng thống. Qua nhiều Thông điệp, Ngài luôn kêu gọi hoá giải chiến tranh, đem lại hòa bình cho người dân bớt thống khổ điêu linh.
Lãnh đạo Giáo hội trong thời điểm nhiêu khê, Ngài vẫn kêu gọi Tăng ni: “Đạo Phật tồn tại không chỉ y cứ vào những hình thức chùa tháp, lễ nghi, kinh điển – mặc dù kinh điển là kim chỉ nam hướng dẫn ta trên đường đi tới đạo quả vô thượng Bồ đề. Nhưng sự tồn tại đích thực chính là sự thể hiện đạo phong, những nếp sống gương mẫu của các bậc tăng già nghiêm trì giới luật và biết tận lực phục vụ chính pháp để chính Pháp mãi mãi tồn tại với con người, cuộc đời và làm lợi ích cho chúng sinh”.
Chân dung Đức Đệ nhất Tăng thống và Cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Minh Châu
Chỉ sau vài ngày trở về Huế, pháp thể khiếm an, Ngài an tường xả báo thân vào lúc 20 giờ 45 phút ngày 23 tháng giêng năm Quý sửu (nhằm 25-12-1973). Ngài trụ thế 83 năm, hạ lạp 64, một số Phật giáo đồ phụng lập bảo tháp tại khuôn viên Tổ đình Tường Vân.
Tổ đình Tường Vân
Hôm nay, 50 năm đã qua, từ ngày Đức đại lão Hòa thượng Thích Tịnh Khiết – Đệ nhất Tăng thống GHPGVN Thống nhất viên tịch, 23 tháng giêng luôn là ngày trọng đại đối với Tăng tín đồ Phật giáo, nhất là Phật giáo miền Trung, chúng con hội tụ trước di ảnh thiêng liêng, ngôi bảo tháp biểu tượng báu thân của Ngài.
Một chân Tăng đã lèo lái con thuyền Giáo hội trong cơn biến loạn, hướng dẫn Tăng ni tu học, luôn nêu cao gương mẫu mực. cuộc đời Ngài là một gia tài đồ sộ để lại cho hậu thế; chúng con xin thành tâm cung bái trước anh linh, xin Ngài thùy từ chứng giám.
NAM MÔ BỔN SƯ THÍCH CA MÂU NI PHẬT
