Kính bạch chư Tôn đức,
Kính thưa quý liệt vị,
Kể từ khi Hiến chương được thông qua tại Đại hội đại biểu thống nhất Phật giáo cả nước vào năm 1981, đã trải qua 04 lần tu chỉnh, phục vụ hữu hiệu sự nghiệp hoằng dương chánh pháp, hóa độ chúng sanh trong hơn 30 năm qua của GHPGVN.
Trước thềm Đại hội Đại biểu Phật giáo Toàn quốc Nhiệm kỳ VII, một lần nữa yêu cầu tu chỉnh Hiến chương là một nhiệm vụ quan trọng, đối với toàn thể Tăng Ni, Phật tử Việt Nam. Hoàn cảnh xã hội, đất nước, bối cảnh thế giới nói chung, Phật giáo nói riêng, thực tế hoạt động của Giáo hội đang đặt ra những yêu cầu mới đối với việc tu chỉnh Hiến chương, giải quyết một cách tối ưu những vấn đề mới phát sinh trên mọi mặt.
Từ việc tu chỉnh Hiến chương, hoạt động của Giáo hội chắc chắn sẽ có những biến chuyển lớn, phù hợp với tình hình mới, với những điều kiện mới.
Nếu Hiến chương không được tu chỉnh kịp thời, toàn diện, sâu sát với thực tế hoạt động của Giáo hội, các điểm tu chỉnh chưa đạt mức phù hợp với những thay đổi của thời đại, chưa đáp ứng được nhu cầu phát sinh từ quá trình điều hành hệ thống tổ chức Giáo hội, thì việc phát sinh những khó khăn trong hoạt động sẽ là điều không tránh khỏi. Nó tất yếu sẽ ảnh hưởng tiêu cực đi đến quá trình đi lên của Giáo hội.
Xuất phát từ yêu cầu cấp bách, từ thực tế nêu trên, chư Tôn đức lãnh đạo Trung ương Giáo hội đã có những chỉ thị kịp thời, thể hiện trong Thông tư số 089 và Kế hoạch số 090/2012 về việc lấy ý kiến đóng góp tu chỉnh Hiến chương, khẩn trương xây dựng dự thảo Hiến chương tu chỉnh, để trình Đại hội Đại biểu Phật giáo Toàn quốc Nhiệm kỳ VII xem xét thông qua.
Những đề xuất góp ý tu chỉnh Hiến chương GHPGVN trình bày ở đây tập trung vào việc sửa đổi một số chi tiết cụ thể, sao cho Hiến chương tu chỉnh trở thành một văn bản có tính chất nền tảng ngày càng hoàn thiện, để xây dựng một Giáo hội mạnh, có tổ chức chặt chẽ, vững chắc, hoạt động hiệu quả, thích ứng với những điều kiện mới, trong tình hình mới, đáp ứng lòng mong mỏi của Tăng Ni, Phật tử Việt Nam trong và ngoài nước.
Những nội dung góp ý tu chỉnh Hiến chương phải nhằm vào mục tiêu khắc phục những: khuyết điểm, nhược điểm, cũng như những điểm không còn phù hợp với tình hình thực tiễn của xã hội. Thể hiện các quan điểm mới, trong việc tu chỉnh Hiến chương, không có nghĩa là xem thường những gì các bậc Cao tăng tiền bối đã dày công gầy dựng mà chính là để tiếp nối và phát huy những giá trị quý báu, tinh hoa của thời đại, hiệu quả trong công tác điều hành hệ thống tổ chức Giáo hội, không ngừng hoàn thiện, để kiện toàn tổ chức Giáo hội, đáp ứng các nhu cầu Phật sự trong thời hội nhập và phát triển đất nước. Từ những suy nghĩ chân thành tha thiết và trách nhiệm của một thành viên trong lòng Giáo hội, chúng tôi xin mạo muội đề xuất, bổ sung, điều chỉnh vài chi tiết liên quan về việc tu chỉnh Hiến chương như sau:
1. Danh xưng Đức Pháp chủ xin đổi thành Đức Tăng thống theo cách tôn xưng của các vua thời Đinh và thời Tiền Lê.
Lý do: Pháp chủ có nghĩa là Pháp vương, là Phật.
2. Danh xưng Hội đồng Chứng minh, Hội đồng Trị sự, Ban Trị sự thì giữ nguyên, nhưng danh xưng Ban đại diện Phật giáo cấp Quận, Huyện, Thị xã, Thành phố trực thuộc tỉnh, Ban Quản trị tự viện xin đổi thành Ban Trị sự, nếu do tập thể Tăng hoặc Ni quản lý.
Ví dụ như: Ban Trị sự Huyện hội Phật giáo huyện Củ Chi, Ban Trị sự chùa Phổ Quang – Tân Bình, trường hợp các tự viện không lập Ban Trị sự thì dùng theo danh xưng cũ là Trụ trì.
Lý do: Hiện nay, hệ thống tổ chức một số tôn giáo bạn từ trung ương đến cơ sở địa phương đều thống nhất với tên gọi là Ban Trị sự. Nếu chúng ta tiếp tục dùng danh xưng Ban Đại diện, Ban Quản trị thì trong quan hệ xã giao với các tôn giáo bạn và các đoàn thể xã hội, chúng ta sẽ bị thua thiệt rất nhiều.
3.Trong tình cảnh : “Nhứt Tăng nhứt tự”, “Tre già măng chưa mọc” của 3 thập niên về trước, một vị kiêm nhiệm nhiều chức vụ là hợp thời, hợp lý. Tuy nhiên, hiện nay Tăng Ni được giáo dục đào tạo ở bậc: cao đẳng, cử nhân, và trên đại học rất nhiều nhưng đa phần chưa được trưng dụng đúng mức. Mặc khác, Phật tử ngày càng đông đảo, Phật sự ngày càng đa đoan, quan hệ đối tác với các cơ quan đoàn thể xã hội rất nhiều, nếu một vị kiêm nhiệm nhiều chức vụ, nhất định sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả công tác Phật sự. Do đó, một vị chỉ nên làm việc ở một cấp và nhận tối đa không quá 02 chức vụ chuyên trách.
4. Nên quy định độ tuổi và tiêu chuẩn cần phải có, cho các vị tham gia Ban Thường trực: Hội đồng Chứng minh, Hội đồng Trị sự, Ban trị sự Tỉnh, Thành hội và Huyện, Quận, Thị xã, Thành hội Phật giáo trực thuộc tỉnh.
5. Nên quy định chi tiết cụ thể về chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ và hoạt động Phật sự của các cấp Giáo hội. Quy định việc quản lý sử dụng tài sản của Giáo hội.
6. Nên bổ sung thêm chương “Cơ sở tự viện”. Trong chương này cần có các Điều khoản như:
- Quy định về: chức năng, quyền hạn, trách nhiệm trong việc điều hành cơ sở tự viện.
- Quy định về: hạ lạp, uy tín, năng lực, trình độ giáo lý, tuổi và sức khỏe của vị đứng đầu tự viện.
- Quy định quyền lợi và trách nhiệm của Tăng Ni và Phật tử cư trú trong tự viện.
- Quy định: tài sản của tự viện trong trường hợp nào, được Giáo hội quản lý trọn vẹn và trong trường hợp nào, Giáo hội chỉ quản lý về mặt hành chánh.
- Quy định chi tiết chặt chẽ về quyền sử dụng động sản và bất động sản tại tự viện.
- Quy định về việc: kiến tạo, trùng tu, trang trí, thờ phụng.
- Quy định về việc: đoạn mãi, cầm cố, chuyển nhượng, di chúc, giới thiệu người thừa kế tự viện, v.v...
- Định nghĩa các danh xưng và quy định chức năng nhiệm vụ của: tổ đình, thiền viện, tịnh viện, tu viện, tịnh xá, tinh xá, tịnh thất, niệm Phật đường, khuôn hội, am, cốc, v.v...
Lý do: Để có cơ sở pháp lý giải quyết mọi tranh chấp về quyền quản lý tự viện, động sản và bất động sản của tự viện.
7. Điều chỉnh danh xưng Ban Hướng dẫn Phật tử thành Ban Phật tử, tức là lược bớt từ “Hướng dẫn”, vì từ “Hướng dẫn” xác định nhiệm vụ của Ban, trùng với nhiệm vụ của Ban Hoằng pháp. Nếu bỏ từ “Hướng dẫn” thì ý nghĩa, nhiệm vụ và sự hoạt động của Ban Phật tử sẽ rộng hơn. Theo lời phát biểu của Hòa thượng Thích Thiện Nhơn – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký tại Hội nghị Thường niên – 2010 và Hội nghị Tổng kết nhiệm kỳ VI của BHDPT TW: Trong 10 Ban Viện của Trung
ương, có 02 Ban quản lý về cơ sở và nhân sự, đó là Ban Tăng sự tổ chức quản lý Tăng Ni và cơ sở tự viện, Ban Phật tử tổ chức quản lý
nam nữ Phật tử và các đơn vị, các mô hình sinh hoạt tu học như: đạo tràng, khóa tu, lớp giáo lý, giảng đường....Còn Ban Hoằng pháp có nhiệm vụ thiết lập: giáo trình, giáo án, đào tạo giảng sư, phân bổ giảng sư, giảng kinh thuyết pháp, giảng dạy giáo lý “hướng dẫn” Phật tử tu tập theo lời Phật dạy.
8. Nâng cấp các Ủy viên Pháp chế lên thành Ban Pháp chế.
Lý do: Để giải quyết các vấn đề liên quan đến pháp luật của Nhà nước và giải quyết nhanh các vụ khiếu kiện của Tăng Ni Phật tử.
9. Nâng cấp các Ủy viên Kiểm soát lên thành Ban Kiểm soát.
Lý do: Ngoài việc kiểm soát thu chi, tư cách đại biểu trong các kỳ đại hội, hội nghị, nên tăng cường nhiệm vụ của Ban Kiểm soát, như: kiểm soát việc thực hiện: Hiến chương của Giáo hội, Quy chế của các Ban Viện Trung ương; nghị quyết, chương trình hoạt động Phật sự của các cấp Giáo hội; theo dõi và giám sát các vụ khiếu kiện của Tăng Ni Phật tử.
10. Bổ sung Ban Truyền thông.
Lý do: Để ứng dụng các thành tựu khoa học kỷ thuật hiện đại vào công tác: hoằng dương chánh pháp, thông tin các hoạt động Phật sự của các cấp giáo đến Tăng Ni Phật tử trong và ngoài nước được biết trong khoảng thời gian sớm nhất.
Như vậy, Trung ương Giáo hội có tổng số có 12 Ban và một Viện.
11. Nội quy của các Ban, Viện nên đổi thành Quy chế.
Lý do: Quy chế có giá trị pháp lý cao hơn Nội quy.
12. Cần bổ sung các điều khoản “mở”. Ví dụ như:
Chương II “Mục đích thành phần”, cần bổ sung Điều khoản như sau:
“Tổ chức GHPGVN hoạt động theo nguyên tắc “Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”. Ban Thường trực Hội đồng Trị sự có thể xem xét quyết định bằng văn bản, cho phép một số Ban Viện trung ương, Tỉnh, Thành hội Phật giáo đặc thù hoặc các vị giáo phẩm tiêu biểu được áp dụng những quy định ngoại lệ, do nhu cầu Phật sự ở địa phương”.
Ví dụ 1: các tỉnh Tây bắc có người dân tộc phát tâm xuất gia, chưa đủ tuổi tấn phong lên hàng giáo phẩm, nhưng do nhu cầu hoạt động Phật sự, Ban Thường trực Hội đồng Trị sự có thể căn cứ Điều này để tấn phong ngoài quy định và dù Hiến chương hiện hành chưa đề cập.
Ví dụ 2: Ủy viên dự khuyết, chưa được Hiến chương quy định, nhưng do nhu cầu Phật sự, Đại hội đưa vào thành phần Ủy viên dự khuyết, mà vẫn không vi phạm Hiến chương! Do chúng ta căn cứ Điều 11 này.
Điều 16,nguyên văn: “Hội đồng Trị sự thành phần có tối đa 147 thành viên, gồm các vị Hòa thượng, Thượng tọa, Đại đức Tăng Ni và Cư sĩ của Giáo hội do Ban Thường trực Hội đồng Trị sự tiền nhiệm đề cử và Đại hội Đại biểu Giáo hội Phật giáo Việt Nam suy cử. Thành viên của Hội đồng Trị sự có thể bị bãi miễn nếu quá bán tổng số thành viên Hội đồng biểu quyết tán thành”.
Nên điều chỉnh như sau:
Điều 16:
a. Hội đồng Trị sự gồm các vị: Hòa thượng, Thượng tọa, Đại đức Tăng Ni và Cư sĩ của Giáo hội, số lượng do Ban Thường trực Hội đồng Trị sự tiền nhiệm đề cử và Đại hội Đại biểu Phật giáo Toàn quốc bầu cử. Còn số lượng, thành phần và nhân sự cụ thể, do Ban Thường trực Hội đồng Trị sự tùy tình hình Phật sự của từng nhiệm kỳ, quy định bằng văn bản trình Đại hội duyệt.
b. Thành viên Hội đồng Trị sự có thể bị bãi miễn do Hội đồng Trị sự biểu quyết với số phiếu trên 50% đại biểu tán thành trong phiên họp, theo phương thức bỏ phiếu kín, đệ trình lên Ban Thường trực Hội đồng Chứng minh phê chuẩn bằng văn bản.
c. Các cấp tỉnh, thành; huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh cũng theo thể thức tại Khoản a, Khoản b Điều 16. . Nhưng phải xin ý kiến chỉ đạo của Giáo hội cấp trên, không được tự tiện ấn định số lượng thành viên.
Điều 19, nguyên văn:“Ban Thường trực Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam có tối đa 45 thành viên”.
Nên điều chỉnh như sau:
Điều 19:
a. Số lượng thành viên Ban Thường trực Hội đồng Trị sự, tùy nhu cầu Phật sự của từng nhiệm kỳ, Hội đồng Trị sự tổ chức hiệp thương và biểu quyết số lượng thành viên.
b. Ban Thường trựccác cấp: tỉnh, thành; huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh cũng theo thể thức tại Khoản a, Điều 19. Nhưng phải xin ý kiến chỉ đạo của Giáo hội cấp trên, không được tự tiện ấn định số lượng thành viên.
Lý do:vì nhu cầu Phật sự ngày càng phong phú đa dạng, hoạt động ngày càng rộng lớn, không nên quy định số lượng thành viên cụ thể. Vì quy định như thế, qua những kỳ Đại hội kế tiếp nó sẽ bị lỗi thời, lại phải tu chỉnh Hiến chương! Nếu chưa tu chỉnh Hiến
chương mà tùy tiện thêm bớt là vi phạm Hiến chương. Do đó, cần có Điều khoản “mở” này để ứng dụng lâu dài.
13. Những quy định nào có cùng một ý nghĩa, nên gộp lại thành một Điều. Khỏi phải lập lại nhiều lần. Ví dụ:
– “ Nhiệm kỳ của Hội đồng Chứng minh và các cấp Giáo hội là 5 năm”.
– “ Đại hội Đại biểu Phật giáo Toàn quốc và các cấp Giáo hội là 5 năm”
14. Trong Hội nghị Sinh hoạt Giáo hội được tổ chức tại VP2 TWGH vào ngày 25, 26/5/2012 vừa qua, có TT. Thích Pháp Chất – Đại biểu hệ phái Phật giáo Nam tông Kinh, phát biểu khiếu nại về việc cơ cấu thành phần nhân sự trong tổ chức Giáo hội, dành cho hệ phái như vậy là quá ít, là chưa bình đẳng; trước đó TT. Thích Bửu Chánh – Đại biểu hệ phái Phật giáo Nam tông Kinh cũng đã nêu lên ý kiến tương tự như trên trong Hội nghị Tổng kết Phật sự của TWGH vào cuối năm 2011.
Để hệ thống tổ chức Giáo hội được vững mạnh, hoạt động Phật sự được thuận lợi, tinh thần lục hòa được nêu cao, mối quan hệ hữu nghị đoàn kết hòa hợp giữa các hệ phái được gắn kết chặt chẽ hơn, chúng tôi thiết nghĩ: Giáo hội nên thể chế hóa việc cơ cấu thành phần nhân sự trong tổ chức Giáo hội, quy định thành điều khoản hẳn hòi trong Hiến chương GHPGVN. Các điều khoản này được xây dựng trên cơ sở: căn cứ vào số lượng Tăng Ni toàn quốc trong từng nhiệm kỳ, để cơ cấu thành viên các hệ phái vào Hội đồng trị sự; Ban Trị sự các: tỉnh thành, quận huyện, phường xã cũng căn cứ vào số lượng Tăng Ni tại địa phương trong từng nhiệm kỳ, để cơ cấu vào Ban Trị sự các cấp. Cuối cùng căn cứ vào số lượng thành viên trong mỗi cấp để cơ cấu vào Ban thường trực. Với quy định minh bạch nêu trên, mọi mâu thuẫn trong các hệ phái sẽ chấm dứt, sự việc đáng tiếc đã xảy ra tại Thừa Thiên Huế sẽ được hàn gắn tốt đẹp.
Qua những điều trình bày nêu trên, không ngoài mong muốn Phật pháp được xương minh, Tăng già được hòa hợp, Giáo hội ngày càng thêm vững mạnh, nếu có điều chi sơ suất kính mong được chư Tôn đức từ bi chỉ dạy và xin nhận nơi đây tấm lòng chân thành xây dựng của chúng tôi.
TT. THÍCH CHƠN KHÔNG
Phó Thường trực Ban Hướng dẫn Phật tử THPG/TPHC
