Kính mời bạn đọc xem bài phỏng vấn Hòa thượng Thích Chơn Không, trụ trì chùa Thiên Tôn, Q5, TPHCM dưới đây về đề xuất phóng sinh “tượng trưng” của Hòa thượng Thích Chơn Không.
Cư sĩ Minh Thạnh (CS MT): Kính bạch HT, phóng sinh hiện nay ở Việt Nam, như HT đã chỉ ra, đã làm phát sinh nhiều vấn đề không phù hợp với Phật giáo như:
- Thúc đẩy việc săn bắt sinh vật bán cho người phóng sinh
- Gây chết hàng loạt sinh vật phóng sinh
- Thúc đẩy việc đánh bắt lại sinh vật đã phóng sinh, có thể làm nguy hiểm cho con người, môi trường.
Nhưng, kính bạch HT, hoạt động phóng sinh hiện nay đã rất phổ biến trong Phật giáo Việt Nam, đã trở thành một sinh hoạt công cộng trong giới Phật tử, thậm chí trở thành một nghi lễ có tính chất cầu an. Vậy rất khó để hạn chế tiến đến chấm dứt việc phóng sinh không hiệu quả, tạo ra nhiều vấn đề trong sinh hoạt Phật giáo Việt Nam. Hòa thượng có giải pháp gì để hướng dẫn Phật tử?
Hòa thượng Thích Chơn Không (HT TCK): Đạo hữu vừa nói đến nghi lễ. Chính nghi lễ là một giải pháp cho vấn đề. Nghĩa là chúng ta chỉ phóng sinh “tượng trưng” như một nghi lễ, không phóng sinh thực tế nữa.
CS MT: Kính bạch HT, phóng sinh thực tế nhưng vẫn tiến hành nghi lễ phóng sinh. Có thể bạn đọc cần giải thích rõ hơn ở chỗ này.
HT TCK: Trong thực tế Phật giáo Việt Nam đã từng tiến hành hoạt động như vậy, rất có ý nghĩa và có tác dụng tốt, không tạo ra những vấn đề đi kèm khi phóng sinh mà vẫn có được tinh thần phóng sinh. Trong phóng sinh nghi lễ, phóng sinh “tượng trưng”, cái chúng ta có sẽ chỉ là tinh thần phóng sinh, không phải phóng sinh thực tế mà sinh vật không sống được, lại thúc đẩy việc săn bắt sinh vật trước và sau phóng sinh.
Đạo hữu có thể tìm thấy ví dụ trong việc chủ tịch nước phóng sinh cá chép vào dịp tết vừa rồi tại Bến Nhà Rồng. Có mấy con cá được phóng sinh?
CS MT: Kính bạch HT, con xem trên TV thấy dường như là chỉ phóng sinh có… một cặp cá. Nhưng có mặt Hòa thượng Chủ tịch Hội đồng Trị sự làm nghi lễ chú nguyện đủ các nghi thức, với sự có mặt của đông đảo quan chức. Hình ảnh chủ tịch nước phóng sinh cá chép theo truyền thống dân tộc được trình chiếu rộng rãi và phát đi phát lại trên nhiều kênh truyền hình quốc gia và địa phương, tạo sự hoan hỷ lớn cho người dân.
HT TCK: Thế đạo hữu có thấy nghi lễ phóng sinh chim trong Đại lễ Phật đản ở TPHCM không? Số chim phóng sinh có nhiều không?
CS MT: Kính bạch HT, dạ, quý hòa thượng, thượng tọa và quan khách mỗi vị chỉ thả một con, nên số chim được thả không nhiều. Tuy nhiên, nghi lễ thả chim rất trang nghiêm và hoan hỷ. Hình ảnh chụp lại cũng như trình chiếu trên TV rất đẹp.
HT TCK: Chúng ta đã nói đến việc không nên tăng mật độ sinh vật ở một nơi một cách bất thường và trái tự nhiên, có thể trực tiếp khuyến khích việc săn bắt, giết hại sinh vật. Phóng sinh như các trường hợp đã nói ở trên là vẫn cử hành nghi lễ truyền thống của Phật giáo và dân tộc, nhưng không rơi vào trường hợp làm gia tăng bất thường và trái tự nhiên sinh vật ở một nơi nhất định. Nghi lễ giúp ta duy trì tinh thần phóng sinh, số lượng phóng sinh tượng trưng làm cho có việc phóng sinh, nhưng vẫn tránh được những vấn đề tiêu cực do phóng sinh gây ra, như thúc đẩy việc săn bắt sinh vật bán cho người phóng sinh, phóng sinh không kết quả, gây chết sinh vật hay thúc đẩy việc săn bắt, giết hại sinh vật đã phóng sinh.
CS MT: Kính bạch HT, như vậy, chỉ là phóng sinh hình thức?
HT TCK: Có nội dung đó chứ đạo hữu. Nội dung chính là tinh thần phóng sinh, truyền thông về phóng sinh, cổ động tinh thần hiếu sinh. Như ông chủ tịch nước phóng sinh vài con cá, đâu phải nhắm vào số cá thả, mà chính là làm một nghi lễ truyền thống dân tộc khi xuân về và thể hiện tinh thần hiếu sinh, quý trọng cuộc sống sinh vật. Cái tinh thần đó chính là nội dung phóng sinh, không phải ở số lượng sinh vật được phóng sinh. Thả hàng trăm, hàng ngàn con cá trong hoàn cảnh như vậy không hay bằng thả chỉ 2 con có trống có mái, nhưng đầy đủ nghi lễ và hoan hỷ, có tác động truyền thông tích cực, tốt đẹp.
Hơn nữa, việc Hòa thượng Chủ tịch Hội đồng Trị sự cũng có mặt và làm nghi lễ phóng sinh cho số cá được phóng sinh đó không giới hạn ý nghĩa là cầu nguyện chỉ với 2 con cá đó, mà là cầu nguyện chung cho sự sống toàn thể sinh vật trên đất nước, trên thế giới khi xuân về, cầu nguyện bình an cho mọi sinh vật ở vùng đất đó.
CS MT: Kính bạch HT, như vậy, ý HT là trong khi vẫn phóng sinh nhưng chỉ với số lượng tượng trưng, thì chúng ta nên tổ chức nghi lễ phóng sinh trang nghiêm, thanh tịnh, long trọng.
HT TCK: Đúng vậy, ta vẫn giữ truyền thống, nghi lễ, nhưng chú trọng nhiều vào mặt tinh thần, cầu an cho mọi sinh vật, không phóng sinh với số lượng lớn.
Như vậy, việc tổ chức những chuyến đi phóng sinh mà hiện nay Phật tử rất hưởng ứng vẫn cần thiết, nhưng chỉ phóng sinh tượng trưng, rất ít về số lượng.
Trước đây, nếu chúng ta đặt mua cá với số lượng lớn làm người bán tìm mua thu gom cho đủ số lượng đặt hàng, trực tiếp thúc đẩy việc săn bắt sinh vật, thì này chúng ta có thể phóng sinh ít thôi, thậm chí 1 cặp cá, 1 cặp tôm, 1 số ít cua ốc… tượng trưng, nhưng nghi lễ cầu an cho chúng sinh vẫn thật trang nghiêm, làm cho mọi người hoan hỷ, nêu cao tinh thần phóng sinh, cầu nguyện bình an cho mọi sinh vật. Về địa điểm, có thể kết hợp với những chuyến du lịch tâm linh hành hương. Về thời gian chú trọng vào các dịp lễ tết, truyền thống dân tộc, ngày lễ Phật đản, như tháng 7, tháng giêng, tháng tư. Tức là, làm sao đưa điểm nhấn về hướng tinh thần, không chạy theo số lượng phóng sinh ồ ạt, mà gây tác hại nhiều mặt.
CS MT: Kính bạch HT, nhưng sao con thấy phóng sinh tượng trưng ít quá thì cũng kỳ.
HT TCK: Đó là vì đạo hữu chưa quen. Nhìn lại, tượng trưng là tinh thần chung của Phật giáo. Thí dụ, sái tịnh là rửa sạch, nhưng chỉ vài giọt nước thì tác dụng gì trong thực tế mà cốt ở tinh thần nghi lễ. Chúng ta làm mâm cơm cúng Phật, cúng ông bà tổ tiên…, thì đâu phải với số lượng y như khẩu phần một mâm cơm thật. Thả vài con cá, vài con chim, mà nghi lễ long trọng, cầu nguyện thành tâm là tốt rồi. Các tôn giáo đều thực hiện nghi lễ tượng trưng như thế. Giáo hoàng, thượng phụ giám mục bên Ky tô giáo khi làm nghi lễ cầu nguyện cho hòa bình (không phải phóng sinh như ta) cũng vẫn thả chim nhưng cũng chỉ thả… một con thôi.
Theo thầy, nếu chú trọng số lượng thì nên quan tâm đến số lượng người tham dự cuộc lễ phóng sinh, có thể mỗi người thả 1 sinh vật là đã nhiều, nhưng ai cũng thả và cầu nguyện, không nên chỉ một người thả hàng trăm con cá. Tượng trưng là ai cũng tham gia, nhiều người tham gia, nhưng không chay theo số lượng sinh vật phóng sinh.
CS MT: Dạ, xin thành kính cảm ơn HT. Kính chúc HT vạn an.
MT (thực hiện)
Phản hồi riêng đối với các bài tranh luận đặc biệt: vinasat132@yahoo.com, vi-vn.facebook.com/cusiminhthanh, ĐT: 0915553610.
